Δενδροχώρι Καστοριάς
Το Δενδροχώρι, είναι ορεινός οκισμός (υψόμ. 990μ., 349 κάτ.) (2001) του νομού Καστοριάς. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νομού, στις νότιες πλαγιές της κορυφής Όρβολο, γνωστό στους στρατιωτικούς χάρτες ως Μάλι – Μάδι, 22 χλμ. ΒΔ της πόλης της Καστοριάς. Η μετάβαση γίνεται μέσω του καθέτου άξονα της Εγνατίας οδού, μπάρα Σιάτιστας – Κρυσταλλοπηγής, μετά τον κόμβο της Κορομηλιάς. Είναι ένα από τα τρία χωριά της ευρύτερης περιοχής του Βιτσίου μαζί με το Ποιμενικό και την Περικοπή που κάηκαν δύο φορές, μια φορά μετά την εξέγερση του Ίλιντεν (1903) και δεύτερη φορά το 1948 συμπεριλαμβανομένου και του Δημοτικού Σχολείου από τον ελληνικό στρατό καθόσον αποτελούσαν μεταξύ των άλλων και κέντρα στράτευσης μαχητών.
Μετά τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων καταγράφηκε ως Δύμπενη και το 1926 μετονομάστηκε σε Δενδροχώρι.
Ο ευρύτερος γεωγραφικός χώρος φαίνεται πως κατοικήθηκε από την αρχαιότητα. Έτσι σε απόσταση πέντε περίπου χιλιομέτρων νοτιοανατολικά από το χωριό, σ’ ένα από τα τελευταία προβούνια του Ορλόβου, που υψώνεται πλάι στο Λιβαδοπόταμο και είναι γνωστό στους κατοίκους με την ονομασία «Γκραντίστα», έχουν εντοπιστεί ερείπια αρχαίου οχυρωμένου οικισμού, ο οποίος έλεγχε το πέρασμα μιας σπουδαίας αυχενοδιάβασης.
Το Δενδροχώρι είναι ένα τυπικό δείγμα ορεινού χωριού που υπέστη δημογραφική καθίζηση (97%) από 1.207 άτομα το έτος 1913 σε 19 το 1951 τόσο κατά την αρχική περίοδο των ελληνοβουλγαρικών αναταράξεων (1880-1908), αλλά και στα μεταγενέστερα χρόνια ανωμάλων περιόδων, όπως στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (συμμετοχή των ιθυνόντων του χωριού στη σύσταση της ΣΝΟΦ και μετά τη βραχύβια ύπαρξή της στη ΝΟΦ). Κατά τη διάρκεια του κομμουνιστικού εγχειρήματος στην Ελλάδα (1946-1949) πολλοί κάτοικοι της εντάχθηκαν στον ΔΣΕ και μερικοί είχαν ακολουθήσει ήδη από το 1945 την “μπριγάδα” (ταξιαρχία) του Γκότσε (Ηλίας Δημάκης) στο Βελιγράδι. Από 794 κάτοικοι που καταγράφονται το 1940 στην απογραφή του 1951 καταμετρούνται μόνο 19. Περισσότερα από 770 άτομα ακολουθούν την τύχη του ηττημένου ΔΣΕ στις Ανατολικές χώρες είτε ως επιζήσαντες άλλοτε μαχητές, είτε ως φυγόδικοι είτε ως εκτεθειμένοι στη νέα κατάσταση των πραγμάτων.
Γενέτειρα του Λαζάρ Ποπτράικωφ (1876-1903), χρησμένου τοπικού ηγέτη, δασκάλου της Βουλγαρικής Εξαρχίας και του Ακροναυπλιώτη Λαζάρου Ζησιάδη (Τερπόφσκι) (1901-1943) κατά την απογραφή του έτους 1951 αριθμούσε 19 κατοίκους που και αυτοί μετεγκατεστάθηκαν είτε στην πόλη της Καστοριάς είτε προσκλήθηκαν από συγγενείς τους στον Καναδά. Σήμερα κατοικείται εξ’ ολοκλήρου από Βλάχους της Παραμυθιάς που εγκαταστάθηκαν εκεί κατά τη δεκαετία του 1950.
ΠΗΓΗ : www.wikipedia.org